Xã Đại Sơn

Ngày 16/10/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 272/2025/NĐ-CP về phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026–2030, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/12/2025. Đây là văn bản pháp lý có ý nghĩa hết sức quan trọng, tạo cơ sở thống nhất trong toàn quốc nhằm xác định rõ thôn, xã, tỉnh thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; đồng thời là căn cứ để áp dụng hàng loạt chính sách đặc thù của Nhà nước đối với đồng bào dân tộc thiểu số và các khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn. Việc phân định rõ ràng, minh bạch, chính xác không chỉ giúp các địa phương nhận diện đúng thực trạng, tiềm năng, khó khăn của mình mà còn góp phần đảm bảo sự công bằng trong phân bổ nguồn lực, tránh tình trạng đầu tư dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm.

Nghị định 272/2025/NĐ-CP quy định một loạt các tiêu chí quan trọng nhằm xác định một thôn có thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số hay không. Theo đó, thôn có từ 15% trở lên người dân tộc thiểu số sinh sống ổn định được xác định thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đối với cấp xã, tiêu chí bao gồm: xã có từ 15% dân số là người dân tộc thiểu số hoặc có từ 4.500 người dân tộc thiểu số trở lên sinh sống ổn định. Cấp tỉnh cũng được xác định theo tiêu chí về tỷ lệ dân số dân tộc thiểu số hoặc tỷ lệ xã trong tỉnh đủ điều kiện theo Nghị định. Bên cạnh các tiêu chí về dân tộc, Nghị định cũng xem xét yếu tố địa hình, điều kiện tự nhiên để xác định thôn, xã thuộc khu vực miền núi; từ đó giúp việc phân định mang tính toàn diện, phù hợp với thực tiễn từng vùng, từng địa phương.

Một nội dung quan trọng khác của Nghị định là quy định tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Các tiêu chí về thu nhập thấp, kết cấu hạ tầng thiếu thốn, điều kiện sản xuất hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo cao… được sử dụng để xác định một cách khách quan các thôn có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, để từ đó các chính sách ưu tiên, hỗ trợ về y tế, giáo dục, hạ tầng, sinh kế được triển khai đúng địa chỉ. Nghị định cũng phân loại xã vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo trình độ phát triển thành ba khu vực: khu vực I (xã phát triển), khu vực II (xã còn khó khăn) và khu vực III (xã đặc biệt khó khăn). Việc phân loại này vừa phản ánh trung thực điều kiện phát triển của từng xã, vừa giúp các cấp chính quyền áp dụng đúng chế độ, chính sách. Các xã khu vực III sẽ được hưởng mức hỗ trợ cao nhất, ưu tiên nhất, trong khi khu vực I sẽ từng bước giảm dần chính sách để khuyến khích tự chủ, tự phát triển.

Nghị định 272/2025/NĐ-CP nhấn mạnh nguyên tắc phân định phải bảo đảm khách quan, khoa học, công khai và minh bạch. Tất cả số liệu sử dụng phải là số liệu chính thức, được kiểm tra và thẩm định kỹ lưỡng. UBND các xã, huyện, tỉnh chịu trách nhiệm rà soát, thống kê, lập hồ sơ theo mẫu và gửi cấp trên để thẩm định, tổng hợp. Sau khi Bộ quản lý nhà nước về công tác dân tộc phê duyệt, danh sách thôn, xã, tỉnh thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, danh sách thôn đặc biệt khó khăn và phân loại xã sẽ được công bố rộng rãi và áp dụng cho toàn giai đoạn 2026–2030. Đây là bước quan trọng để đảm bảo rằng mọi chính sách dân tộc, chính sách an sinh xã hội, chính sách giảm nghèo và chính sách phát triển kinh tế – xã hội được triển khai đúng nơi, đúng người, đúng thời điểm.

Việc ban hành Nghị định 272/2025/NĐ-CP có ý nghĩa rất lớn đối với công tác dân tộc của Đảng và Nhà nước. Trước hết, nó góp phần tháo gỡ những bất cập trong thực tiễn khi có nơi còn xác định chưa chính xác vùng đồng bào dân tộc thiểu số, dẫn tới việc thụ hưởng chính sách không đồng đều. Vì vậy, khi Nghị định được áp dụng thống nhất trên toàn quốc, quyền lợi của người dân tộc thiểu số và người dân ở khu vực miền núi sẽ được đảm bảo đầy đủ, minh bạch hơn. Ngoài ra, việc phân định rõ ràng còn giúp các bộ, ngành, địa phương dễ dàng lập kế hoạch, xây dựng đề án, dự án đầu tư phát triển kinh tế – xã hội, phát triển hạ tầng, giáo dục, y tế, văn hóa… phù hợp với đặc thù từng vùng. Nguồn lực Nhà nước từ trung ương đến địa phương sẽ được sử dụng hiệu quả hơn, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa vùng dân tộc thiểu số – miền núi với các vùng đồng bằng, đô thị.

Đối với chính quyền cấp xã, việc hiểu đúng và triển khai tốt Nghị định này là nhiệm vụ hết sức quan trọng. UBND xã cần chủ động rà soát số liệu dân số, cơ cấu dân tộc, điều kiện kinh tế – xã hội, kết cấu hạ tầng tại các thôn; phối hợp với trưởng thôn, người có uy tín và nhân dân để đảm bảo tính chính xác của hồ sơ phân định. Người dân cũng cần nắm rõ quyền lợi của mình: khi thôn, xã được xác định là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi hoặc thôn đặc biệt khó khăn, họ sẽ được hưởng nhiều chính sách của Nhà nước như hỗ trợ sản xuất, tín dụng ưu đãi, nhà ở, đất ở, giáo dục – đào tạo, y tế, chuyển đổi sinh kế, đầu tư công trình phúc lợi… Vì vậy, người dân cần tích cực tham gia cung cấp thông tin trung thực, phối hợp với chính quyền trong quá trình rà soát và giám sát thực hiện chính sách.

Để Nghị định đi vào cuộc sống, công tác tuyên truyền phải được thực hiện sâu rộng, liên tục và hiệu quả. Các ban, ngành, đoàn thể xã cần sử dụng nhiều hình thức như họp thôn, hệ thống loa truyền thanh, tờ rơi, bảng tin, mạng xã hội… để phổ biến đến từng hộ dân. Mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên phải là một tuyên truyền viên tích cực, giúp nhân dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa và các quyền lợi mà Nghị định mang lại, từ đó tạo sự đồng thuận, thống nhất trong cộng đồng. Khi người dân hiểu rõ chính sách và cùng tham gia, việc triển khai sẽ nhanh hơn, hiệu quả hơn và đúng đối tượng hơn.

Nghị định 272/2025/NĐ-CP không chỉ là một văn bản quy phạm pháp luật đơn thuần mà còn thể hiện rõ chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước trong việc chăm lo đời sống, tạo điều kiện phát triển cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, mọi người dân đều có cơ hội vươn lên phát triển. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền và sự đồng thuận của nhân dân, tin tưởng rằng giai đoạn 2026–2030 sẽ là thời kỳ tạo nhiều chuyển biến tích cực, mở ra những cơ hội mới cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên cả nước.